Viêm quanh khớp vai YHCT (Y học cổ truyền) còn được gọi là chứng kiên tý thống. Do thuộc phạm vi chứng tý với nhiều nguyên nhân gây bệnh khác nhau nên tính chất từng thể bệnh viêm quanh khớp vai cũng rất khác nhau. Trong Đông y, viêm quanh khớp vai được phân loại thành 3 thể bệnh gồm kiên thống, kiên ngưng và hậu kiên phong với cơ chế sinh bệnh là do phong, hàn, thấp kết hợp gây bế tắc kinh lạc.

• Giai đoạn đầu của bệnh, do phong hàn thắng nên bệnh nhân chủ yếu bị đau quanh khớp vai nên được gọi là kiên thống;
• Giai đoạn sau do hàn thấp thắng nên bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng hạn chế vận động nên được gọi là kiên ngưng;
• Khi bệnh kéo dài khiến các tà khí xâm nhập làm bế tắc lưu thông khí huyết, dẫn đến tình trạng cân cơ không nuôi dưỡng và gây ra thể bệnh hậu kiên phong.

Chữa viêm quanh khớp vai theo phương pháp Y học cổ truyền có chỉ định rộng rãi cho hầu hết các trường hợp mắc bệnh do nguyên nhân khác nhau, cụ thể như sau:

• Nguyên nhân tại chỗ:
  • Chấn thương: Nguyên nhân gây viêm quanh khớp vai thường là các vi chấn thương liên quan đến nghề nghiệp, thói quen hoặc động tác trong thể thao... Một số ít trường hợp do chấn thương mạnh vào vùng vai;
  • Viêm gân, thoái hoá hoặc vôi hóa phần mềm quanh khớp;
  • Thời tiết lạnh, ẩm;
• Tổn thương thần kinh:
  • Liệt nửa người do di chứng tai biến mạch máu não, chấn thương sọ não, viêm não, viêm màng não... Đây là tổn thương thứ phát do rối loạn vận động gây ra;
  • Chèn ép rễ thần kinh đốt sống cổ do thoái hoá, viêm hay u đốt sống cổ;
  • Chấn thương ở bàn ngón tay, cổ tay;
• Một số trường hợp không rõ nguyên nhân, chiếm khoảng 15% trường hợp.

2. Điều trị viêm quanh khớp vai y học cổ truyền

2.1 Điều trị bằng cách châm cứu viêm quanh khớp vai

Thể kiên thống (viêm quanh khớp vai đơn thuần)

Triệu chứng:

• Đau đớn vùng quanh khớp vai
• Tình trạng đau buốt tăng lên khi vận động gây hạn chế khả năng hoạt động thông thường như gãi lưng, chải đầu hoặc khi thay đổi thời tiết đột ngột.
• Khớp vai không bị sưng, đỏ. Cơ không bị teo
• Phương pháp điều trị: Khu phong tán hàn, hành khí hoạt huyết.

Châm cứu:

Châm tả Kiên tỉnh, Kiên ngung, Kiên trinh, Thiên tông, Trung phủ, Tý nhu, Cự cốt, Vân môn.

Kiên ngưng (viêm quanh khớp vai thể nghẽn tắc, viêm cứng khớp vai):

Thường gặp ở các bệnh nhân bị liệt nửa người, bị chấn thương sọ não, viêm màng não.

Triệu chứng:

• Khớp vai không đau hoặc chỉ đau nhẹ, tuy nhiên do cứng khớp gây hạn chế vận động hầu hết các động tác. Khớp gần như bị đông cứng lại.
• Toàn thân và khớp vai gần như bình thường
• Nếu tình trạng kéo dài, các cơ xung quanh khớp vai teo nhẹ.

Châm cứu:

Châm bổ các huyệt như thể kiên thống. Bao gồm: Kiên tỉnh, Kiên ngung, Kiên trinh, Thiên tông, Trung phủ, Tý nhu, Cự cốt, Vân môn.

Thể hậu kiên phong (hội chứng vai tay, loạn dưỡng phản xạ chi)

Triệu chứng:

• Bị viêm quanh khớp vai, khớp vai bị cứng, đồng thời rối loạn thần kinh vận động ở bàn tay.
• Khớp vai đau gây hạn chế khả năng vận động
• Bàn tay sưng phù, cứng
• Da vùng cẳng tay, bàn tay lạnh, chuyển sang màu tím hoặc đỏ tía
• Cơ bàn tay bị teo, lực giảm
• Móng tay giòn, dễ gãy
• Tình trạng đau nhức xuất hiện thường xuyên cả ngày lẫn đêm

Châm cứu:

Châm bổ các huyệt như thể kiên thống thêm Khúc trì, Thủ tam lý, Ngoại quan, Dương trì, Hợp cốc bên đau

2.2 Bài thuốc đông y chữa viêm quanh khớp vai

Dựa vào tình trạng bệnh để phân loại và áp dụng các bài thuốc phù hợp.

Kiên thống:

• Phương pháp điều trị: Khu phong tán hàn, hành khí hoạt huyết.
• Bài thuốc sử dụng: Quyên tý thang gia giảm
• Nguyên liệu chuẩn bị:
• Khương hoạt 12g
• Phòng phong 08g
• Xích thước 12g
• Khương hoàng 12g
• Đương quy 12g
• Hoàng kỳ 16g
• Cam thảo 06g
• Đại táo 12g
• Sinh khương 06g
• Quế chi 08g
• Trần bì 08g

Sử dụng toàn bộ nguyên liệu trên, sắc uống ngày 1 thang chia ra uống thành 2 lần, sáng và chiều.

Kiên ngưng

Phương pháp điều trị: Hoạt huyết tiêu ứ, thư cân hoạt lạc.

Bài thuốc: Quyên tý thang gia vị

Nguyên liệu chuẩn bị:

• Khương hoạt 08g
• Phòng phong 08g
• Xích thược 12g
• Khương hoàng 12g
• Sinh khương 06g
• Đại táo 12g
• Tô mộc 10g
• Đào nhân 10g
• Đương quy 12g
• Hoàng kỳ 16g
• Cam thảo 06g
• Xuyên sơn giáp 08g
• Trần bì 06g

Sắc nguyên liệu uống ngày 1 thang chia ra uống thành 2 lần sáng và chiều.

Hậu kiên phong

Phương pháp điều trị: Bổ khí huyết, hoạt huyết tiêu ứ.

Bài thuốc: Tứ vật đào hồng gia vị

Nguyên liệu chuẩn bị:

• Thục địa 16g
• Đương quy 10g
• Bạch thược 12g
• Xuyên khung 10g
• Đào nhân 10g
• Hồng hoa 10g
• Đẳng sâm 16g
• Hoàng kỳ 16g

Sắc uống ngày 1 thang, chia ra uống thành 2 lần sáng và chiều.

Điều trị bằng các bài thuốc Đông y chữa viêm quanh khớp vai sử dụng các nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên, độ an toàn cao nên người bệnh cần thực hiện theo đúng hướng dẫn, áp dụng thường xuyên và kiên trì theo phác đồ điều trị và tuân thủ các chỉ định của bác sĩ để đạt hiệu quả cao nhất.

3. Phòng ngừa viêm quanh khớp vai