Khám phá cây ích mẫu - Vị thuốc quý chữa bệnh phụ nữ

03/08/2022

Cây ích mẫu còn có tên khác là cây sung úy, cây chói đèn. Ích mẫu từ lâu đã được biết tới với tác dụng điều kinh, chữa đau bụng kinh, rong kinh, rối loạn kinh nguyệt và các bệnh phụ khoa khác. Ngay tên gọi “ích mẫu” cũng đã cho thấy đây là một cây thuốc quý dành cho phụ nữ.

Tác dụng của cao ích mẫu là gì?

Tác dụng dược lý

Tác dụng trên tử cung:

Nước sắc ích mẫu Leonurus sibiricus 1/5.000 hay 1/1.000 có tác dụng kích thích đối với tử cung cô lập của thỏ cái (dù có thai hay không có thai cũng vậy).

Thỏ cái gây mê bằng urêtan rồi cho uống nước sắc ích mẫu cũng thấy có tác dụng kích thích trên tử cung tại chỗ của thỏ.

Dung dịch nước 10% ích mẫu khô tác dụng trên tử cung mạnh hơn dung dịch rượu 20%.

Tác dụng trên huyết áp

Nước sắc ích mẫu tuy không tác dụng trực tiếp trên huyết áp nhưng làm giảm tác dụng của adrenalin trên mạch máu.

Cao ích mẫu làm giảm huyết áp, nhất là đối với thời kỳ đầu của bệnh tăng huyết áp.

Tác dụng trên tim mạch

Loài ích mẫu Leonurus quiquelobatus và Leonurus cordia có tác dụng tốt trên tim mạch và đối với cơ tim có bệnh.

Tác dụng kháng sinh đối với một số vi trùng ngoài da:

Theo Trung Hoa bì phụ khoa tạp chí một số tác giả nghiên cứu thấy nước chiết ích mẫu 1:4 có tác dụng ức chế đối với một số vi trùng gây bệnh ngoài da.

Tác dụng trên viêm thận và phù cấp tính:

Trên lâm sàng, ích mẫu chữa khỏi một số trường hợp viêm thận và phù (Trung y tạp chí và Trung y dược).

Công dụng của ích mẫu

Từ lâu vị ích mẫu được nhân dân ta dùng chữa bệnh phụ nữ, nhất là đối với phụ nữ sau khi sinh nở, do đó có câu ca dao: Nhân trần, ích mẫu đi đâu/ Để cho gái đẻ đớn đau thế này?

Thường ích mẫu dùng trong trường hợp đẻ xong bị rong huyết (cầm máu tử cung), chữa viêm niêm mạc tử cung, kinh nguyệt quá nhiều.

Ngoài ra, ích mẫu còn dùng chữa tăng huyết áp, thuốc bổ huyết, các bệnh về tuần hoàn cơ tim, thần kinh của tim, chứng tim hẹp nhẹ (stenocardie), chữa lỵ.

Quả ích mẫu dùng với tên sung úy tử làm thuốc thông tiểu, chữa phù thũng, thiên đầu thống (glôcôm).

Dùng ngoài: Thân và quả ích mẫu giã đắp hay sắc lấy nước rửa chữa một số bệnh như sưng vú, chốc đầu, lở ngứa.

Theo sách cổ, ích mẫu có tính chất: Vị cay, đắng, tính hơi hàn, có khả năng trục ứ huyết, sinh huyết mới, hoạt huyết điều kinh.

Lưu ý: Những người có đồng tử mở rộng không dùng được.

Liều dùng hàng ngày từ 6 đến 12g dưới dạng thuốc sắc hay nấu thành cao. Quả ích mẫu dùng với liều 6 đến 12g dưới dạng thuốc sắc.

Trong Y Học Cổ Truyền ích mẫu có thể được bào chế như sau:

Ích mẫu cắt đoạn: Là dùng cây ích mẫu tươi đã phơi khô bỏ rễ, cắt thành từng đoạn dài từ 3–5cm. Trường hợp phần thân và cành cây to, dài thì cần phải nhúng nước, ủ mềm rồi mới cắt đoạn, sau đó phơi khô.
Ích mẫu chích rượu: Cho 10kg ích mẫu trộn đều với 3kg rượu, ủ một đêm. Sau đó sao với lửa nhỏ cho đến khi ích mẫu có màu hơi đen.
Ích mẫu chích giấm: Tẩm giấm vào ích mẫu với tỷ lệ 10kg ích mẫu : 2kg giấm, ủ rồi sao vàng.
Ích mẫu chế: Sử dụng ích mẫu 10kg, gừng tươi 2kg, giấm 1kg, rượu 1kg, muối ăn 200g, nước sôi. Giã nát gừng rồi vắt lấy nước, sau đó dùng nước sôi pha muối rồi hòa lẫn với giấm và rượu, xong cho hỗn hợp thu được vào ích mẫu trộn kỹ, ủ chừng 1 giờ, sau đó đem phơi khô.

Đơn thuốc có ích mẫu

Cao ích mẫu: Cây ích mẫu nấu với nước, cô đặc thành cao mềm. Trong nhân dân trước đây thường dùng loại cao này.

Cao ích mẫu bán trên thị trường thường không phải chỉ có vị ích mẫu mà thường phối hợp nhiều vị khác nhau, ví dụ gồm ích mẫu nước 800g, ngải diệp 200g, hương phụ tứ chế 250g. Hay ích mẫu 70%, xuyên khung 2%, đương quy 10%, bạch thược 3%, thục địa 1%, bắc mộc hương 1%, đại táo 2%, trần bì 1%, hương phụ chế 5%, ô dược 2%.

Cao ích mẫu được thống nhất theo đơn: Ích mẫu 800g, ngải cứu 200g, hương phụ 250g, tá dược (siro, cồn 15 độ) vừa đủ 1000g.

Cao hương ngải: Hương phụ, ngải cứu, ích mẫu, lá bạch đồng nữ mỗi thứ 1g, thêm nước vào sắc kỹ, cô đến còn 10ml, thêm đường vào cho đủ ngọt. Đóng vào ống 10ml, hàn và hấp tiệt trùng (đun sôi và giữ sôi trong 1 giờ). Thuốc có thể bảo quản trong nhiều năm không hỏng.

Chữa kinh nguyệt không đều, thấy kinh đau bụng, khó sinh nở, khí hư bạch đới. Ngày uống từ 3 đến 6 ống. Muốn cho kinh nguyệt đều uống đón kinh, 10 ngày trước ngày dự đoán có kinh. Uống luôn như vậy trong 2 hay 3 tháng. Có thể dùng lâu hơn.

Bách Thảo Dược không ngừng nghiên cứu, phát triển & sản xuất những sản phẩm chất lượng, hiệu quả, an toàn cho các thương hiệu với nguồn dược liệu đa dạng, đạt chuẩn.

Nhà máy sản xuất TPCN Bách Thảo Dược tự hào là đơn vị đạt chuẩn GMP mang đến những dịch vụ chuyên nghiệp, uy tín trong lĩnh vực sản xuất TPBVSK. Liên hệ với chúng tôi tại:

NHÀ MÁY SẢN XUẤT TPCN BÁCH THẢO DƯỢC GMP

Văn phòng: BT06-23, Biệt thự Ngoại Giao Đoàn, Bắc Từ Liêm, Hà Nội

Nhà máy: Lô Q - 6, KCN Tràng Duệ, Thuộc Khu Kinh Tế Đình Vũ - Cát Hải, Xã An Hoà, Huyện An Dương, Hải Phòng

Hotline: 0888846969

Email: bachthaoduoc.com@gmail.com