Thương nhĩ tử (hay còn gọi là ké đầu ngựa) là vị thuốc từ quả đã phơi hoặc sấy khô của cây ké đầu ngựa. Tác dụng chữa bệnh được xếp vào 3 nhóm chính: Viêm mũi xoang, bệnh ngoài da, bệnh xương khớp.

Tính vị

• Tính ấm
• Vị: Đắng, cay

Quy kinh:

Thương nhĩ tử có khả năng đi vào các kinh Phế, Can ( sách Trung dược đại từ điển ), kinh Phế ( sách Trung dược học và Lôi Công bào chế dược tính giải ), kinh Túc quyết âm Can ( sách Ngọc thu dược giải ), kinh Can, Tỳ ( Bản thảo cầu chân ), kinh Can, Thận ( sách Hội ước y kính )

Tác dụng dược lý, chủ trị

– Theo y học cổ truyền:

Thương nhĩ tử có tác dụng chỉ thống, tán phong, khu thấp, kháng khuẩn, làm thông mũi. Chủ trị:

• Đau đầu phong hàn
• Viêm khớp
• Mụn nhọt
• Co rút các chi
• Nổi mề đay mẩn ngứa
• Sốt rét
• Viêm xoang, viêm mũi dị ứng
• Bướu cổ
• Thấp khớp và một số chứng bệnh khác

 Theo y học hiện đại:

• Tác dụng giảm đường huyết: Hoạt chất Xanthostrumarin trong vị thuốc thương nhĩ tử có tác dụng hạ đường huyết khi thử nghiệm trên thỏ, chó hay những con chuột lớn khỏe mạnh.
• Đối với hệ hô hấp: Nước sắc thương nhĩ tử trấn ho. Sử dụng với liều lượng nhỏ làm hưng phấn hô hấp như liều cao lại gây ức chế hô hấp.
• Đối với hệ tim mạch: Chiết xuất thương nhĩ tử có khả năng ức chế các cơ  co bóp ở tim, làm giảm nhịp tim. Thử nghiệm trên tai thỏ thấy các mạch máu giãn nở. Dùng theo đường tiêm tĩnh mạch làm giảm huyết áp một cách tạm thời.
• Tác dụng kháng khuẩn: Theo Trung dược học, thương nhĩ tử thể hiện khả năng ức chế rõ đối với các chủng vi khuẩn liên cầu B, khuẩn cầu chùm sắc vàng kim, chân khuẩn và khuẩn song cầu gây bệnh viêm phổi.

Liều dùng – cách sử dụng

 Mỗi ngày có thể dùng vị thuốc thương nhĩ tử với liều lượng 3 – 10g theo dạng sắc uống, đắp ngoài da, làm hoàn hoặc bào chế thành cao uống.

Độc tính

Thương nhĩ tử hơi độc. Cần thận trọng khi sử dụng để tránh bị ngộ độc.

Bài thuốc sử dụng thương nhĩ tử

1. Điều trị mụn nhọt chưa có mủ

Rửa sạch 15g lá thương nhĩ tươi với nước muối, để ráo nước rồi giã nát đắp trực tiếp lên nốt mụn nhọt. Thực hiện mỗi ngày 2 lần vào buổi sáng và buổi chiều trong 3 ngày lên tục sẽ giúp mụn nhọt bớt sưng đau và nhanh bị xẹp xuống.

2. Điều trị bệnh bướu cổ

Kết hợp 15g thương nhĩ tử với 40g cây bách giải. Cả hai đem nấu chung với 1 lít nước trong 15 phút. Gạn uống nhiều lần trong ngày.

3. Điều trị bệnh tổ đỉa 

Chuẩn bị thang thuốc gồm 45g quả thương nhĩ tử, 45g yến diện (hạ khô thảo ), 30g vỏ cây núc nác, 20g địa hoàng, 15g hạt quả dành dành. Cho tất cả vào chảo sao vàng, tán bột mịn, vo thành nhiều viên hoàn cỡ hạt đậu xanh. Ngày dùng 15 viên chia làm 3 lần uống sau khi ăn. Một liệu trình kéo dài trong 5 – 7 ngày liên tục.

4. Chữa trị bệnh thấp khớp hoặc viêm khớp

Áp dụng bài thuốc: Thương nhĩ tử 12 g, cây cứt lợn 28g, cây thuốc cứu 12g, nam ngưu tất 12g, thổ tỳ giải 20g, cỏ nhọ nồi 16g. Các vị thuốc đã chuẩn bị đem rửa sạch, sao vàng, sắc lấy 300ml nước, chia làm 2 lần uống.

5. Điều trị bệnh viêm da cơ địa làm mủ

Bài 1:

Dùng thang thuốc gồm: Quả thương nhĩ tử, nhẫn đông hoa, diếp hoang, thổ phục linh, ngổ núi mỗi loại 30g. Cho hết thuốc vào ấm, đổ thêm 600ml nước sắc còn 150ml. Ngày sắc 1 thang chia 2 lần uống trọng ngày liên tục.

 Bài 2:

Quả thương nhĩ tử, húng trám mỗi vị 10g, diếp hoang 15g, dã cam thảo 2g. Tất cả các vị trộn đều với nhau, chia thành các gói có trọng lượng khoảng 42g. Mỗi ngày lấy 1 gói hãm với nước sôi uống thay trà.

6. Điều trị tăng tiết dịch, nghẹt mũi khi bị viêm mũi dị ứng

Thu hái quả thương nhĩ tử tươi với số lượng lớn, đem phơi hoặc sấy khô, nghiền bột mịn cất vào lọ kín dùng dần. Mỗi ngày lấy 4 – 7g bột thuốc hòa tan với nước đun sôi để nguội uống.

7. Điều trị bệnh phong hủi

Bài thuốc uống trong:

Dùng 600g địa quỳ và 120 thương nhĩ tử. Cả hai sao vàng, tán bột, trộn chung với lượng nước cơm vừa đủ để làm hoàn. Kích thước mỗi viên khoảng 4g. Mỗi lần uống 2 viên x 3 lần/ngày với nước đun sôi để nguội.

Hoặc 12g lá thương nhĩ tử, 12g lá cây lá đắng, 12g lá cây tỳ ma (thầu dầu tía ), 12g củ khúc khắc, 8g lá cây cù đèn, 8g lá hồng hoa, 8g lá thảo cao, 8g kinh giới, 8g cây  giần sàng, 8g bạch chỉ, 8g tục đoạn. 

Thuốc dùng ngoài:

Lá thương nhĩ, lá cà lục dược, lá bá tử nhân, lá cau, lá cây cù đèn, lá ngải diệp, lá thông, lá quýt mỗi thứ 1 nắm. Rửa sạch thuốc, đem nấu với 2 lít nước trong 10 phút. Pha loãng với nước lạnh để tắm rửa hàng ngày. Áp dụng khoảng 10 ngày liên tục sẽ  thấy các triệu chứng thuyên giảm.

8. Điều trị mụn nhọt, mụn lở ngoài da

Bài 1:

Kết hợp 10g thương nhĩ tử, 20g nhẫn đông hoa ( kim ngân hoa) đem phơi khô, trộn chung với nhau cho đều. Đóng thuốc thành các gói nhỏ có trọng lượng khoảng 30g. Mỗi ngày chỉ cần lấy 1 gói hãm với nước sôi uống rất tiện lợi.

Bài 2:

Dùng thương nhĩ tử, cây ngổ đất mỗi loại 10g, cam thảo 20g, diếp trời ( bồ công anh) 15g, nhẫn đông hoa 5g. Rửa sạch thuốc, phơi vài nắng cho thật khô, đóng thành các gói nhỏ 42g. Mỗi ngày lấy 1 gói cho vào ấm hãm với nước sôi khoảng 15 phút rồi uống.

9. Điều trị bệnh phong tê thấp, co rút tứ chi

Dùng 12g quả thương nhĩ tử, giã nhỏ sắc kỹ lấy nước uống.

10. Điều trị bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu ( viêm đường tiểu)

Dùng bài thuốc gồm các dược liệu: Thương nhĩ tử, nhẫn đông hoa mỗi vị 15g, cây bòng bong, cây xa tiền mỗi vị 20g. Sắc tất cả chung với 1,5 lít nước. Khi nước sôi vặn nhỏ lửa liu riu nấu cho thuốc cạn còn 800ml thì ngưng. Chia làm 3 phần uống hết trong ngày. Uống liền 7 ngày để bệnh tình có sự chuyển biến tích cực.

11. Điều trị bệnh phong thấp có biểu hiện sưng đau khớp, nửa người tê dại, bệnh viêm xoang mũi, sổ mũi, đau nhức ê ẩm trên đỉnh đầu hoặc trước trán, các chi ra nhiều mồ hôi lở ngứa

Dùng 12g quả thương nhĩ tử, 8g khương giới, 8g đỗ nhược, 6g xuyên khung, 6g cây sơn thục. Sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang.

12. Điều trị bệnh bí tiểu, phù thũng, sỏi thận

Kết hợp thương nhĩ tử với hạt ngũ sắc ( đinh lịch ) lượng bằng nhau. Hạt ngũ sắc phơi khô, tán nhỏ. Thương nhĩ tử đem đốt cháy thành than (thiêu tồn tính ), tán nhuyễn. Cả hai trộn chung, cho vào lọ có nắp đậy dùng dần. Mỗi ngày 2  lần lấy 8g hãm với nước sôi uống.

13. Điều trị chứng phong khí nổi mẩn ngứa

Bài thuốc uống trong:

Dùng 8g lá thương nhĩ tử tán thành bột mịn. Khi dùng pha chung với một ít rượu ngâm đậu đen uống.

Bài thuốc dùng ngoài: 

Chuẩn bị một số loại lá gồm lá thương nhĩ tử, lá vô hoàn, lá thủy liễu, lá cây thuốc bỏng. Tất cả đem nấu nước để xông hơi. Khi nước nguội dùng lau người.

14. Điều trị đau răng

Dùng quả thương nhĩ tử sắc lấy nước đặc. Ngậm thuốc trong miệng 10 phút rồi nhổ ra. Áp dụng liên tục nhiều lần trong ngày cho đến khi hết đau răng.

15. Điều trị apxe ăn sâu vào trong

Kết hợp 50g quả thương nhĩ tử và 30g thài lài. Giã đắp lên ổ áp xe ngày 1 – 2 lần.

16. Điều trị bệnh apxe vú, chảy máu vết thương

Dùng cây thương nhĩ tử tươi giã nát, đắp ngoài khu vực tổn thương.

17. Điều trị bệnh mề đay mẩn ngứa, dị ứng gan, phong

Dùng thương nhĩ tử, cây muồng lác, cỏ mần trầu, bèo tai tượng mỗi vị 15g, hoa kinh giới, dã cam thảo, bạc hà, cây hoa ngũ sắc, chổi đực, nghể bà mỗi vị 10g. 

Các vị trên gộp chung lại thành một thang, cho vào ấm đổ 1 bát nước vào sắc đến khi cạn còn 8 phần thì tắt bếp. Gạn thuốc ra để nguội uống vào buổi sáng. Dùng 1 thang mỗi ngày đều đặn đến khi các triệu chứng dứt hẳn.

18. Điều trị bệnh viêm xoang, sưng đau cổ họng, nghẹt mũi, đau đầu

Chuẩn bị 20g thương nhĩ tử, 30g kỵ thảo, 6g chỉ hương, 10g kinh giới, 4g kim bồn thảo, 60g gạo tẻ. Trước tiên sắc các vị dược liệu lấy nước rồi đem hầm chung với gạo tẻ thành cháo. Khi cháo chín nhừ, nêm thêm một chút đường vào, quậy tan, dọn ra chờ cháo nguội bớt, ăn hết trong 1 lần. 

Tùy theo mức độ bệnh mà tình trạng có thể cải thiện sau khoảng 1 tuần đến 10 ngày.

19. Điều trị bệnh viêm mũi dị ứng

Dùng 16g thương nhĩ tử, 15g cây hoa ngũ vị, 30g kim ngân hoa. Sắc thuốc cùng 4 bát nước lấy 1 bát, chia làm 2 lần dùng trong ngày cho hết. Trường hợp  bị viêm mũi dị ứng mà bị lạnh bàn chân thì nên kết hợp ngâm chân vào nước ấm 10 phút mỗi buổi tối trước khi đi ngủ.

20. Điều trị mụn đinh nhọt độc

Lấy 5 chỉ thương nhĩ tử cho vào chảo sao qua, tán bột mịn. Quậy thuốc chung với 1 ít rượu vàng uống. Kết hợp dùng lòng trắng trứng gà thoa vào chỗ nốt mụn đinh nhọt trong vài ngày.

21. Chữa nghẹt mũi làm giảm khả năng ngửi mùi, mũi chảy nước vàng, đau nhức trên trán

Áp dụng thang thuốc: 8g thương nhĩ tử, 30g chỉ hương, 1.5g nạt nặm, 15g mộc lan. Trừ bạc hà, tất cả các vị thuốc còn lại cho vào ấm sắc trước trong khoảng 30 phút. Sau cùng mới cho nạt nặm (bạc hà) vào, nấu sôi trở lại thì ngưng. Gạn uống 3 lần khi thuốc còn ấm.

Lưu ý khi sử dụng thương nhĩ tử

• Không dùng dược liệu trong các trường hợp bị tí thống hoặc nhức đầu do huyết hư, án khí hao huyết, người bị dị ứng với thương nhĩ tử, 
• Không uống quá liều lượng cho phép dẫn đến trúng độc. Các biểu hiện ngộ độc thương nhĩ tử có thể xảy ra như buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, nôn ói nhiều…
• Thương nhĩ tử kỵ với  nước vo gạo, thịt lợn và thịt ngựa. Tránh sử dụng chúng cùng lúc.

Bách Thảo Dược không ngừng nghiên cứu, phát triển & sản xuất những sản phẩm chất lượng, hiệu quả, an toàn cho các thương hiệu với nguồn dược liệu đa dạng, đạt chuẩn.

Nhà máy sản xuất TPCN Bách Thảo Dược tự hào là đơn vị đạt chuẩn GMP mang đến những dịch vụ chuyên nghiệp, uy tín trong lĩnh vực sản xuất TPBVSK. Liên hệ với chúng tôi tại:

NHÀ MÁY SẢN XUẤT TPCN BÁCH THẢO DƯỢC GMP

Văn phòng: BT06-23, Biệt thự Ngoại Giao Đoàn, Bắc Từ Liêm, Hà Nội

Nhà máy: Lô Q - 6, KCN Tràng Duệ, Thuộc Khu Kinh Tế Đình Vũ - Cát Hải, Xã An Hoà, Huyện An Dương, Hải Phòng

Hotline: 0888846969

Email: bachthaoduoc.com@gmail.com